Ko ngā kaumātua o Te Arawa kei te āta whiriwhiri i te huarahi whakamua a te iwi, e ahu atu ai rātou ki tua o ngā huihuinga nui e toru i ngā marama e rua nei, arā ko te hui ā-motu ki Tūrangawaewae, ko Rātana, ko te rā o Waitangi.
E ai ki te Heamana o Te Pūkenga Koeke o Te Arawa, ki a Paraone Pirika, e hiahia ana te iwi ki te rapu i te anga whakamua.
“Ā tātou nei hiahia, ā tātou nei koeke nei ki te kōrero atu ki ā tātou nei, ehara ko te paepae anake, ki ō tātou nei entities pēra ki TALT Te Arawa Lakes Trust. Kei te kōrero atu ki a rātou te mōhiotia te hiahia o rātou ki te whakatū tēnei waka a Te Arawa, nā te werohia ā tō tātou nei Kāwanatanga.”
Ko ngā kaumātua o Te Arawa e āta wānanga ana, ko wai ka kaha ārahi i te iwi ki te āpōpō, ka pēhea te āhua o tērā anamata, ā, me pēhea hoki e whakakotahi i ngā hapū o te iwi.
Hai tā Pirika anō, ko te aronga kē ko te titiro atu ki roto ki a rātou anō.
“Ko te mea nui kei roto, pēwhea ā tātou nei waka? Nā te mea ko wā tātou nei waka, tītaha rā nei i tēnei wā. Tītaha wā tātou nei waka. Nā te mea ko ētahi o tātou kaare nei e whai atu i te Kīngitanga.”
Ko Waitangi te hui ā-motu whakamutunga whai muri i te hui ā-motu a te Kīngi, i te hui Rātana hoki, ā, ko te kōrero matua i ngā wāhi e toru rā, ko ngā panonitanga a te kāwanatanga hōu e matapaetia ana, ka tāmi i te mana Māori.
Hai tā Timi Peri o Ngāti Rangitihi he hua pai i puta ake i aua huihuinga.
“Nā te mea i puta mai hoki ngā whakaaro o ngā rangatahi, i konei ētahi o ngā koeke e kōrero ana mō tērā reangatanga.”
Hai tēnei wiki ka hui anō ngā iwi o Te Arawa ka mutu, hai reira ngā kaumātua ka whakaputa i ā rātau kitenga.