default-output-block.skip-main
Regional | Māori

Kua mate a Anaru Rangiheuea

E auhi ana a maunga Tarawera ki tana tuhanga ki a Anaru Ririwai Rangiheuea. E 88 ōna tau ka mate nei.

Photo/NZ Herald

Ka hia tau te noho a Anaru hei waha kōrero mō Tūhourangi ki te taha o ngā mahi a Te Arawa waka mō ō rātau whenua, ngā roto, ngā wai ariki, tae atu ki ngā kaupapa e whai oranga ai te iwi. He kaha hoki ngā hononga i hangaia e ia ki te ao Pākehā hei painga mā ngā iwi e rua o Rotorua.

Nō te kāwai arikitanga o Ngāti Awa hoki a Anaru. Ko Eruera Manuera tōna matua, e kīia nei ko ia te rangatira whakamutunga o Ngāti Awa.

I whānau mai a Anaru ki Te Teko i te tau 1935, ā, nōna e tamariki  ana ka whāngai ia ki ētahi o ōna koeke nō Ngāti Manawa. Ko Tā Hirini Moko Mead tētahi atu o ngā tamaiti whāngai a te whānau, ā, pakeke rawa mai rāua ki Murupara.

He kaitaraiwa taraka a Anaru i ngā tekau tau o 1960, nā tōna matua whāngai i hoko i ana kau hei hoko atu i te taraka tuatahi o Anaru, ā, patu rori haere ai ia ki te kawe kōhatu mai i te rua kōhatu i te pāmu a te whānau, ki te hanga huarahi o roto o te ngahere o Kaingaroa, ki te hanga rerewei hoki ki te mira o Kawerau.

Ka moe a Anaru i a June Skipworth i te tau 1962, ka noho rāua ki Rotorua. Tekau ā rāua tamariki, ā, ka whai pukenga a Anaru i roto i  ngā mahi a ngā komiti me ngā poari o ngā kura o ana tamariki.

(Ko te kaitōrangapū ko Willie Jackson tētahi o ana hunaonga. Ka moe ia i te tamāhine a Anaru, i a Tania Rangiheuea.)

He ringa tōhau nui a Anaru mō tōna iwi o Te Arawa - ka kōkirihia ngā kerēme Tiriti a Te Arawa mō ngā whenua, ngā roto, ngā ngahere, me ngā take ture.

I te tau 1987, nāna te kaupapa whakakōpani ngāwhā i ngā kāinga me ngā hōtera e pātata ana ki Whakarewarewa, hei whakarauora i ngā wai ngāwhāriki a tērā o ōna iwi, a Ngāti Wahiao.

Koni atu i te toru tekau nōna hei mema o te poari Māori o Te Arawa, e rua ngā wā hei hoematua.

I te tau rua mano mā waru ka whakawhiwhia ia ki Te Tohu Tāpui mō ana whakapaunga kaha ki roto i ngā mahi a te iwi me ōna hapori maha.

Kei te marae o Te Pākira ki roto o Rotorua a Anaru e tīraha ana, tāria te wā mō ngā whakarite o tana tangihanga.

Nō reira e te matua takoto mai i roto i te mōwai rokiroki.